9 Eylül'e veda ederken...

"Tanklarındaki yakıtın bitmesiyle birlikte" seferden çekilecek 9 Eylül.

TDİ İzmir Alaybey Tersanesi yapımı olan bu naif gemimiz kardeşi Alaybey ile beraber inşa edildikleri 1976 yılından bu yana yalnızca İzmir'e hizmet verdiler. Kendilerine has estetiği olan bu 2 kardeşi diğer tüm vapurlardan hemen ayırt edebilirsiniz, çünkü tamamen İzmir'e özel bir mimarisi vardır ve ön balkonları açıktır.
9 Eylül'ün kardeşi Alaybey, 2011 ylında seferden çekilirken, kardeşi 9 Eylül ise son 1-2 gününü yaşıyor.

9 Eylül ve Alaybey

9 Eylül'ün künye plaketi.

Alaybey'in künye plaketi.

 İzmir'deki diğer vapurlardan hala çalışan, bu özelliğe sahip bir tek Bergama var. 1951'den beri İzmirlileri taşıyor körfezde. Bergama ile diğer kardeşleri Efes-Sur ve Selçuk ile beraber çalıştıkları dönemde İzmirliler tarafından "körfez dördüzleri" denirmiş bunlara. Efes ve Sur ikizdir. 1938 yılında Bergama ve Selçuk'un inşa edildiği tersanede inşa edilmişlerdir, isimleri Atatürk tarafından belirlenmiştir. Bergama ve Selçuk'tan farkları ise 9 Eylül ve Alaybey gibi ön balkonlarının açık olarak inşa edilmiş olmalarıdır. Bergama ve Selçuk'un ise ön güverteleri kapalıdır ve üst salonun devamı olarak tasarlanmışlardır.

Efes ve Sur

Bergama ve Selçuk

Alıntı: http://wowturkey.com/forum/viewtopic.php?t=31517&start=50

"İzmir Körfezinde, 1930 yıllarında yaklaşık on civarında vapur çalışmaktaydı. 

 Dokuz Eylül, Bayraklı, Cumhuriyet, Göztepe, Çankaya, Duatepe, Uşak, Kocatepe, Karşıyaka ve Güzel İzmir.

Uşak Vapuru

İlk "Dokuz Eylül" Vapuru.

Cumhuriyet Vapuru

Göztepe Vapuru

Güzel İzmir Vapuru

Körfez için inşa edilen diğer vapurlar ise şu an hala İstanbul'da çalışmakta olan Karşıyaka (İsmail Hakkı Durusu) ve Bayraklı (Nurettin Alptoğan) vapurlarıdır. 1985 Haliç Tersanesi yapımı olan bu vapurlar İzmir'de şu an çalışmakta olan Kordon ve Yalova-1 gemileri inşa edilene dek İzmir'e hizmet verirler. Bu gemilerde dikkat çeken detay ön balkonlarının olmayışı, Bergama benzeri üst salonun devamı olarak planlanmış olmasıdır.  Karşıyaka ve Bayraklı İstanbul'da İzmir için inşa edilirken Ambarlı (Kordon), Kumburgaz (Yalova-1) ve Tuzla gemileri İzmir Alaybey'de İstanbul için inşa edilmiştir.Fakat sonradan Ambarlı ve Kumburgaz bir karar ile İzmir'de kalır. Daha büyük kapasiteli Bayraklı ve Karşıyaka İstanbul'a gönderilir, Ambarlı ve Kumburgaz'ın diğer kardeşi Tuzla da Karşıyaka ve Bayraklı ile beraber İstanbul yolunu tutar. (Tuzla şu an Adalet Bakanlığı'na aittir.) İstanbul'a gönderilen Karşıyaka gemisine Atatürk'ü Samsun'a taşıyan Bandırma Vapuru'nun kaptanı İsmail Hakkı Durusu'nun, Bayraklı'ya ise eski Şehir Hatları müdürü Nurettin Alptoğan'ın adı verilir.

Karşıyaka ve Bayraklı

***

TDİ Özelleştirildikten sonra İzmir belediyesine geçen gemilerden Hasköy'e 1999 depremi anısına "Gölcük", Kumburgaz'a "Yalova-1", Ambarlı'ya "Kordon" adı verilir. Geçtiğimiz yıl batan İstinye vapurunun adı da İhsan Alyanak olur.

İzmir'de doğan 3 kardeş: Yalova-1 (Kumburgaz), Kordon (Ambarlı) ve Tuzla.

İzmir'e halen hizmet veren bir başka gemi de Hasköy (Gölcük) gemisidir. 1962 yılında İstanbul'da hizmete giren Hasköy bir kaç ay sonra İzmir'e gönderilir. Hasköy'ün kardeşlerinden Vaniköy ve Beykoz gemileri de İzmir'e hizmet veren gemiler arasındadır. 3 Gemi de "Köy sınıfı" tabir edilen seride yer alır. Beykoz İzmir'de çok kısa bir süre çalışıp 2001 yılında ıskat edilir. Vaniköy ise çok önceden hizmet dışı kalmıştır. Hasköy gemisi 2002 senesinde yarıömür modernizasyonu yapılarak Bergama ile beraber yenilenir. 

Beykoz Vapuru

Hasköy tersanede inşa halindeyken. Tarih 22 Nisan 1960:

Hasköy (Gölcük) İzmir Körfezi'nde:

Hasköy'ün künyesi:

İhsan Alyanak İzmir'de. 2011:

İhsan Alyanak (İstinye) İstanbul'da. 1975:

İzmir'e hizmet veren "Emirgan" ve "Beşiktaş" vapurlarını unutmamak gerek.

Ömürlerinin büyük bölümünde İstanbul'a hizmet veren bu 2 kardeş vapurlar, kısa süre de olsa İzmir sularında mekik dokumuştur.

Emirgan Vapuru (Motorbot)

 Beşiktaş Vapuru (Motorbot)

İzmir'de vapurlar birer birer yok olurken, körfezde kiralık olarak hizmet veren Turyol motorları kullanılıyor. 9 Eylül'ün gitmesinin ardından boşluğu Turyol'dan kiralanan başka bir gemi ile dolacak. Kiralık olarak çalışan teknelerin giderlerinin çok yüksek olduğundan söz ediliyor...

İzmir'e vapurlardan sonra gelmesi planlanan ve siparişi verilen gemiler ise İzmirlilerin alışık olmadığı yapıda "katamaran" gövde tipinde, çeşitli illerde de bulunan deniz otobüsü dediğimiz taşıtlardan. 

Sipariş edilen gemiler bunun gibi olacak.

Bunlarla birlikte "vapur keyfi"nin sona erecek olması da üzücü. İzmir halkı deniz havası almayı seven, keyfine düşkün insanların çoğunlukta olduğu bir halk. Örnek olarak yine, İstanbul'a yapılan yeni ŞH serisi deniz motorları Alsancak-Pasaport-Göztepe gibi küçük iskeleler arası ulaşıma çok uygun. Üst katları açık. Bu iskeleler için bu tarz gemiler yaptırılabilir, diğer hatlar için ise 9 Eylül formunda gemiler yaptırılabilirdi geçmişle olan bağın kopmaması için. Bu gibi unsurlar kent kültürü açısından çok önemlidir. Maalesef Türkiye'de, hiç bir değer sahip çıkılamıyor olması üzücü... 

2 yıl sonra yapılan ekleme: İzmir için yaptırılan gemilerden 6.sı olan "Attila İlhan" İzmir'e geldi. 9 Eylül ve Alaybey için batırılarak resif yapılma kararı çıktı. Hasköy (Gölcük) ve Kumburgaz (Yalova-1) kadro dışı kalarak Bostanlı İskelesi'ne bağlandı...

*Fotoğrafların bazıları tarafımdan çekilmiş bazıları da WowTurkey.com sitesinden temin edilmiştir.